“Burdin Hesiaren azken eguna” ikus entzunezko film labur bat da, bigarren mailako ikasleentzat eginikoa, dokugrama baten ezaugarriekin, beraz eduki didaktiko haundia duen lan bat da. Bigarren Errepublika eta Gerra Zibila ematen ari diren 2.batxilergoko ikasleei bideratu daitekeena.

Sancho de Beurko Elkartea etorkizunari begira lantzen ari den proiektu askoz zabalago baten barruan kokaturik dago.

Filmarekin erlazionaturiko beste edozein kontu edo material extra desiratzen bada, Sancho de Beurko Elkartearekin kontaktatu daiteke.

4.DBH ko ikasle baten historioa kontatzen du.Burdin Hesiko inbentarioa egiten ari diren ikertzaile talde batekin doa ikaslea gotorleku batera neurketa lanak egitera. Lanean daudelarik, bere jakin minak eramanda, metrailadore habían sartzen da, eta ikertzaile baten azalpenak entzuten hasten da. Entzuten duen bitartean, irudimenak eramanda, 1937ko Ekainean bertan ibilitako gudari bat balitz bezala amesten ditu azalpenak.

Elipsirako baliabidea jarraituz, gure protagonistak etengabe pasatuko du gaur egunetik, Gerra Zibileko garaira, ikertzaileek Burdin Hesiko ezaugarri guztiak aletzen dizkioten einean…amaiera dardaratsu batean bukatuko delarik.

“Burdin Hesiko azken eguna”, Guillermo Tabernilla-ren jatorrizko ideia baten oinarritutako eta Fran Longoria-k zuzenduriko film laburra da. Film labur hau Gatika-ko Burdin Hesiko gune historikoetan filmatu zen 2010-ko Maitza eta Abuztuaren artean. Kinema zinema eskolaren kolaborazioa izan zuen.

Sancho de Beurko Elkartea, atrezzo eta jantziez arduratu zen eta borroka eszenak zuzendu zituen, elkarteko kideak interpretazio lan guztiak egin zituzten, honela dokugrama izaera indartuz, inbentarioa egiten ari ziren bitartean interpretazio lanak egin zituztelarik.

Lehiaketetan,konferentzietan eta hizketaldi askotan erakitsia izan da.2011-an Abadanes de Tajuñan (Guadalajara) Gerra Zibileko Film labur lehiaketan finalista izan zen, azkenean hirugarren tokian gelditu zelarik.

Jata Ondo Garapen Elkarteak proiektu hau babestu zuen,Burdin Hesiko memorialarekin eta Uribe-ko eskualdean daukan lotura estuagaitik.

Urtea 2011
Iraupena 14 minutu
Zuzendaria eta gidoia: Fran Longoria
Zuzendaritza-laguntzailea: Ibai Puebla
Zuzendaritza-Laguntzailea: Adrián Mateos eta Mariano Uricella
Scripta: Iosu Usandizaga
Kamera: Adrián Mateos eta Peru Galbete
Kamera-laguntzailea: Aitor Berasaluze
Efektuak eta makillajea: Jorge Aguirre
Muntaketa eta soinua: José A. Carrillo

Dinamikari deitzen zaio “ikusten dut, pentsatzen dut, galdetzen dut”. Ikasleak lan egingo dute, lehenik eta behin indibidualki, gero binaka eta laukoteetan gero, dinamikako hiru parteak erantzun, ados jarri eta klasean erakusten dituztelarik.

Eurek ohartu behar dira zer dagoen filmaren atzean.(ikasten ikastea).

Ikaslearen pertsonaiarekin bat zatoz? Zer galdera egingo zenizkieke film laburreko protagonistei? 

Historia birsortzea merezi du? Ordezkaritza sinesgarria iruditzen zaizue?

Gainerako Burdin Hesia ikusi duzue?

Motzean ikusten diren armetan arreta jarri duzue? Ezagutzen dituzue? “Mauser” fusil batez hitz egitea entzun duzue? Non ikus daitezke hauek bezalako armak?

Motzean ikusten dituzuen gudariak profesionalak ziren ala gerrarako erreklutatu ziren?

Iraupena: Ordu 1

• Bideoaren aurkezpena: 5 minututan

• Ikuskaldia: 14 minututan

• Dinamika: 21 minututan (zazpi minututako hiru partetan)

• Bateratze-lana: 10 minututan

• “Burdin Hesiko azken eguna” film laburra Gerra Zibilaren testuinguruan sartzea.

• Gerra Zibilaren gertaerak gure ingurunean ulertzea.

• Bizkaia-ko 1937ko ekainean gertatu ziren akzioak kokatzea.

• Hiriburu bizkaitarra inguratzen zuten gotorleku sistemak azaltzea.

• Gerra zibil hartako ,mantentzen diren hondarren bidez, inguratzen duen historia hurbiltzea.

• Ekimenak Euskadiko Gerra Zibila, irabazteko asmorik gabeko eta historiagatik bere maitasuna partekatzen duten pertsonek eratutako elkarteengatik, inguratzen duen guztia jakinaraztea.

• Film laburraren aurkezpena:

  • Zer pasarte birsortzen du?: 1937an emandako itxurazko borrokaldi bat birsortzen da, noiz alde nazionaleko nafartar brigadek Burdin Hesia erasotu zuten eta Errepublikar lerroa apurtu zuten.

  • Nortzuek egin dute?: Fran Longoria-k film laburra egin zuen 2011n eta Sancho de Beurko Elkarteko kideak protagonista izan ziren. Ekoizpenean berrogei pertsona inguru lan egin zuten, haietako batzuk ikus-entzunezko arloan esperientziarik gabe.

  • Zerk motibatu du bere errealizazioa?: Sancho de Beurko Elkartearen hasieretatik, bazkide batzuek , Euskadiko Gerra Zibilaren gertaeretako batzuk birsortzea (birsortzea ez da itxura aldatzea) proposatu zuten, historia gogora ekartzeko grina bakarrarekin. Hau baliozkoa da baira ere, garai hartan zehar eraikitako ondarea ,garrantzitsutzat jotzeko.

  • Zer da “Eraikitako Ondarea” Hesiari aplikatuta?: Burdin Hesia,Euskadiko Gobernuak 1936-1937 urteetan zehar eraikitako ondare arkitektoniko defentsiboa da.Bere eraikuntzan, zein historikoki bere momenturik ahaltsuena den, hiru belaunaldieen ahalegin eskerga aipatu beharra dago:umeak,heldu –gazteak eta adin militarretik kanpoko pertsonek osatua. Egon zen ere emakume-brigaden parte hartze nabarmena.

• Film laburraren ikuskaldia:

• Dinamikaren errealizazioa: ikusten dut, pentsatzen dut, galdetzen dut.

• Bateratze-lana: Parte honetan, ikasleek taldeetaan hitz egin dutena aurkezten dute. Erakusketa honetako ikasleak (irakasleak horrela nahi badu),sortu ahal izango liratekeen galderak ager daitezke ,argitalpenetan edo ondoren erakusten diren web-orrietan ikertu daitezkeelarik.

Web orri interesgarriak (ikasleentzat)

• Burdin Hesiko interpretazio zentrua http://www.berango.net/es-ES/Turismo/Cinturon-Hierro/Paginas/default.aspx

• Euskadiko Artxibo Historikoa http://eah-ahe.org/

• Euskal Nazionalismoaren artxiboa (Sabino Arana Fundazioa) http://www.sabinoarana.org/es-es/archivo.aspx

• Gernika-ko bakearen museoa http://www.museodelapaz.org/

Intereseko beste bideo batzuk (elkarteko edo beste bideo batzuk)

• Gorputz Diziplinarioarekin Ubidea-n https://www.youtube.com/watch?v=xuOR5LersxM

• Villarreal-eko Gudua (EITB-aren) http://www.eitb.tv/es/video/la-batalla-de-villareal/3493121037001/3497950751001/la-batalla-de-villareal/

Ikasleentzat gomendatutako bibliografia

• Vicente Talón, “Memoria de la Guerra de Euzkadi de 1936”, Plaza&Janés, Esplugues de Llobregat, 1988.

• Josu M Aguirregabiria, “La batalla de Villarreal de Álava”, Beta Edizioak, Bilbao, 2015.

• Josu Txueka, Luis Fernández, “Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian”, Lasarte-Oria, 1997.

• Eduardo Uribe y Guillermo Tabernilla, “Un miliciano de la UGT”, Beta Edizioak, Bilbao, 2006.

• Pedro Barruso, “La Guerra Civil en Gipuzkoa”, Hiria, Donostia, 2006.

• Leyre Arrieta, Miren Barandiaran, “Nunca más, imágenes de guerra 1936-1939”, Sabino Arana Fundazioa, 1999.

• José Miguel de Barandiarán, “La Guerra Civil en Euzkadi. 136 testimonios recogidos por José Miguel de Barandiaran”, Bidasoa, 2005.

• Autore ezberdinak “El exilio de los niños”, Bilboko Euskalduna Jauregia 2003/12/17 tik 2004/1/23 ra, Pablo Iglesias Fundazioa eta Largo Caballero Fundazioa, 2004.

• Autore ezberdinak, “Aviadores de la República”, “Asociación de Aviadores de la República” Elkartea, 2011.

• Aitor Azurki, “Maizales bajo la lluvia”, Alberdania, 2011.

Argazkiak

Filosofia

Sancho de Beurko elkartea 1998an jaio zen, helburu argi honekin:Euskadiko Gudarosteari (1936-1937) buruzko informaziorik gehien, hurrengo belaunaldiei helduko zaien lan bat eraikitzea. Grin politikorik gabe, rebantxistarik gabe,kide izan ziren antolaketa politiko edo sindikalaren independenteki, gure herriaren ondarea diren gizon batzuen historiaren iraunkortasuna berreskuratzeko asmo bakarrez. Gaur egun, jarduera hauek euskaldunen Bigarren Mundu Gerrako esku-hartzera hedatu dira.

Jarduerak

Hiru alor handitan zentratzen dira:

1. Ikerketa, 9 monografiatan fruitu eman duen lana, artikulu ugariak, bai prentsan bai aldizkari espezializatuetan, eta lan kolektiboetan edo beste egile batzuekin kolaborazioak.

2. Gerra Zibileko gotorlekuen inbentarioa, 2008tiko Eusko Jaurlaritzaren Ondare Zuzendaritzarako egiten den Burdin Hesiko katalogoan irudikatzen dena.

3. Balioan jartzea eta ondare honen dibulgazioa, bai material edo materiagabea: Berregite Historikoko taldea, ikus-entzunezkoak (10 dokumental, film luzeak eta motzak), Burdin Hesiko interpretazio zentrua , bisitaldi gidatuak, konferentziak, etab.

Kideak

Sancho de Beurko Elkarteaak hogei bat inguruko kidez osatuta dago.

“Euzkadi-ko Gerra Zibileko Monografiak” Sancho de Beurko Elkartearen bilduman sartutako argitalpenak.

• G. Tabernilla y J. Lezamiz, “Saibigain, el monte de la sangre”, Bilbao, 2002.

• Berdin, “El Cuerpo Disciplinario de Euzkadi”, Bilbao, 2004.

• E. Uribe y G. Tabernilla, “Un miliciano de la UGT”, Beta edizioak, Bilbao, 2006.

• J. Aguirregabiria y G. Tabernilla, “El frente de Álava, 1ª Parte”, Beta edizioak, Bilbao, 2006.

• G. Tabernilla, J. Lezamiz, “Cecilia G. de Guilarte reporter de la CNT”, Beta edizioak, Bilbao, 2007.

• J. Aguirregabiria, “Legutiano, el municipio en imágenes (1900-1975)”, Beta edizioak, Bilbao, 2009.

• G. Tabernilla, J. Lezamiz, “Los soviéticos en el Gobierno Provisional de Euzkadi”, Beta edizioak, Bilbao, 2012.

• Ibídem, “El informe de la República por la pérdida del Frente Norte”, Beta edizioak, Bilbao, 2013.

• J. Aguirregabiria, “La batalla de Villarreal de Álava”, Beta edizioak, Bilbao, 2014.

Administraziorako txostenak

• Euskadiko etorkizuneko Nazio-Artxibo Historikoan Luis Ruiz de Aguirre-ren (Sancho de Beurko-ren)artxiboaren bateratzearen proposamena. Eusko Jaurlaritza-ko Kultura Sailari 2006an emanda.

• Bizkaiko Burdin Hesiaren kultur ondareko elementuen katalogazioa; 2008tik Aurrera eginiko kanpainei buruzko memoriak. Eusko jaurlaritza-ko Kultura Sailaren Zuzendaritzari emanda.

Prentsako artikuluak eta aldizkariak (azken 3 urteetan argitaratutakoei buruz aritzen da soilik)

• J. Aguirregabiria, “La batalla de Villarreal” Deia-n 2011/12/3.

• G. Tabernilla y J. Lezamiz, “Las brigadas vascas en la ofensiva de Oviedo” Deia-n 2012/2/18.

• Berdin, “Saibigain, el monte de la sangre” Deia-n 2012/4/14.

• Berdin, “Peña Lemona, cenit de la resistencia” Deia-n 2012/5/19.

• 2014/6/17 Punta Luceron eginiko berregite historikoaren lanari buruz Josu Garcia-k portada eta artikulua,El Correo-n “en defensa de Punta Lucero”.

• Iban Gorritik Deia-n 2014/10/19 Guillermo Tabernillari eginiko elkarrizketa “tiragomas,el gudari de hierro clave en la liberación de Paris” artikulurako.

• Koldo Rodriguez-ek Guillermo Tabernilla-ri eginiko berregite historikoari buruzko elkarrizketa.2014/11/8.

• Ruben Oliveira-k deia-n 2015/04/17 Guillermo Tabernillari eginiko elkarrizketa ,Gernika Gudaloruaren 70. urteurrenean.

• J. Aguirregabiria, “Villarreal, 1936. Ofensiva sobre Vitoria-Miranda de Ebro “Desperta Ferro”-n 8.zenbakia (2015).

• G. Tabernilla y D. Gesalí, “La inferioridad aérea republicana en el Norte” “Desperta Ferro”-n 9.zenbakia (2015).

• G. Tabernilla, “La caída de Bilbao, el principio del fin del frente Norte” “Desperta Ferro”-n 9.zenbakia (2015).